Ełcka Kolej Wąskotorowa

Prace projektowe, na zlecenie starosty Ełckiego, rozpoczęły się w 1905 roku. Głównym założeniem miała być poprawa transportu na terenie powiatu, jednakże kolej miała też spełniać założenie militarne – doprowadzono ją do granicy z Rosją w Zawadach i Turowie. Zawady, gdzie znajdowało się przejście graniczne, przemianowano na Grenzwach.

W celu kompleksowej realizacji projektu powołano spółkę Lycker Kleinbahn-Aktiengesellschaft, która podlegała bezpośrednio pod Ostdeutsche Eisenbahn-Gesellschaft z siedzibą w Królewcu. Wykonanie linii, dostawę taboru i wyposażenia powierzono firmie Lenz z Berlina.

W 19012 roku rozpoczęto budowę 42 kilometrów głównych linii Lycker Kleinbahn. Trasa obejmowała odcinki z Ełku do Turowa przez Laski Małe, Borzymy wraz z odgałęzieniem do Zawad w Laskach Małych. Ze względu na ukryte przeznaczenie militarne, tory budowano z ciężkich szyn typu H-93 i H-100. W ramach budowy wykonano betonowy most przez rzekę Ełk, mosty stalowe przez rzekę Małkiń koło Sypitek i przez małą rzeczkę Pietraszkę oraz kilka wiaduktów drogowych. Dzięki szybkim postępom prac budowlanych, już 23 październiki 1913 roku udało się otworzyć ruch na odcinku Ełk – Laski Małe – Borzymy i Laski Małe – Zawady. Dalszy odcinek do Turowa był nadal w budowie.

Gdy wybuchła wojna i w sierpniu 1914 roku dwie duże armie rosyjskie wkroczyły na tereny Prus Wschodnich. W wyniku ciągłych potyczek i zaciętych walk Ełk przechodził wielokrotnie z rąk do rąk, co skutkowało olbrzymimi stratami, zarówno w mieście, jak i w infrastrukturze kolejowej. 

W lipcu 1915 roku, wycofujące się wojska rosyjskie wywiozły sprzęt i tabor kolejowy – niszczono wszystko, co mogłoby przedstawiać jakąkolwiek wartość dla nieprzyjaciela. Z Ełku wywieziono część wagonów i wszystkie parowozy.

Gdy front odepchnięto daleko na wschód, władze niemiecki przystąpiły do odbudowy – rozpoczęto pracę nad odtworzeniem infrastruktury kolejowej oraz zamówiono nowy tabor. Pierwsze dwa nowe parowozy pojawiły się w Ełku jesienią 1915 roku, a już 1 grudnia wznowiono ruch towarowy z Ełku do Turowa. Ruch pasażerski przywrócono zaś 5 października 1918 roku.

W późniejszych, przedwojennych latach przewożono rocznie około 40000 ton towarów W tych latach kolej zatrudniała około 35 pracowników. Druga wojna światowa była dla Ełckiej Kolei Wąskotorowej bardzo łaskawa i nie wyrządziła jej większych szkód. Po zakończeniu wojny kolej weszła w skład PKP, a w 1946 roku przywrócono ruch pasażerski

1950 roku PKP podjęły decyzję o ujednoliceniu w całym kraju rozstawu szyn dla kolei dojazdowych do standardu 750mm. Decyzja ta objęła również Ełcką Kolej Wąskotorową – w 1951 roku kolej przebudowano z szerokości 1000 na 750 mm, a stary tabor – przystosowany do szerokości 1000mm i sprowadzono nowy tabor.

Na początku lat 70., w wyniku coraz silniejszej konkurencji ze strony PKS, przewozy zaczęły maleć. W roku 1991 wojewódzki konserwator zabytków w Suwałkach rozpoczął postępowanie administracyjne w celu wpisania kolei rejestru zabytków. W wyniku tych starań kolej została wpisana pod numerem A-847 jako zabytek na terenie województwa suwalskiego.

Przewóz pasażerów i towarów ciągle malał, więc w 2001 roku zadecydowano o likwidacji kolejek wąskotorowych w Polsce. Od marca 2014r. Ełcka Kolej Wąskotorowa jest częścią Muzeum Historycznego w Ełku i całkowicie zmieniła swój profil działalności, prowadząc obecnie wyłącznie przewozy turystyczne.

Wąski Tor 1, 19-300 Ełk http://kolejka-elk.pl

Powiązane trasy rowerowe